H. Omer & R. Omer

μετάφραση: Δ. Φιλοκώστας

Η αρχή της συνέχειας συνιστά μια ενοποιημένη θεώρηση για την αντιμετώπιση της καταστροφής και των τραυμάτων που αναπτύχθηκαν κατά τη διάρκεια του πρώτου Πολέμου του Κόλπου. Με βάση την ανασκόπηση της βιβλιογραφίας, η αρχή της συνέχειας ορίζει ότι «κατά τη διάρκεια μιας κρίσης και καταστροφής χρειάζεται να επιδιώκουμε τη διατήρηση και την αποκατάσταση της λειτουργικής, διαπροσωπικής και προσωπικής συνέχειας σε ατομικό, οικογενειακό, οργανωτικό και κοινοτικό επίπεδο». Η λειτουργική συνέχεια εκφράζει τη δυνατότητα να παραμένουμε ενεργοί παρ’ όλες τις δυσκολίες. Η διαπροσωπική συνέχεια αναφέρεται στη διατήρηση της επαφής μας με την οικογένεια, τους φίλους, τους συναδέλφους και άλλους κύκλους στους οποίους ανήκουμε. Η προσωπική συνέχεια αναφέρεται στην αίσθηση της σταθερότητας και συνοχής του εαυτού μας. Για παράδειγμα: για ένα δεκάχρονο αγόρι, η λειτουργική συνέχεια περιλαμβάνει τη ρουτίνα για να πάει στο σχολείο (το ξύπνημα, το ντύσιμο, το πρωινό και το περπάτημα μέχρι το σχολείο), το μάθημα, τα σχολικά καθήκοντα στο σπίτι, το φροντιστήριο αγγλικών και άλλες ασχολίες όπως ένα άθλημα ή χόμπι. Συμπεριλαμβάνει ακόμα την προσωπική υγιεινή και ένα σταθερό πρόγραμμα ύπνου. Η διαπροσωπική συνέχεια περιλαμβάνει όσα κάνει σε σχέση με τους γονείς του, τα αδέλφια, τους παππούδες, τους φίλους, τους συμμαθητές, τους δασκάλους του κλπ. Η προσωπική συνέχεια αναφέρεται στις ρουτίνες και τα μηνύματα που μεταδίδουν την αίσθηση ταυτότητας που μπορεί να υποδηλώνεται με εκφράσεις όπως: "είμαι καλός μαθητής!" "Αγαπώ το ποδόσφαιρο!" "Έχω πολλούς φίλους!"

Οι κρίσεις απειλούν να διαταράξουν αυτές τις συνέχειες. Η αρχή της συνέχειας μας λέει ότι ο καλύτερος τρόπος για τη φροντίδα των ατόμων, των οικογενειών και των κοινοτήτων κατά τη διάρκεια των κρίσεων είναι να διατηρήσουμε αυτές τις συνεχιζόμενες παραμέτρους και να αποκαταστήσουμε όσα διαταράχθηκαν. Οι διαταράξεις της καθημερινής ρουτίνας, των διαπροσωπικών σχέσεων και της αίσθησης ταυτότητας μπορούν να επιδεινώσουν τις συνέπειες της κρίσης. Κάπως έτσι συμβαίνει στον πόλεμο, τις καταστροφές ή σε τραυματικές καταστάσεις, όπως και σε κάθε αναστάτωση που επηρεάζει αρνητικά ένα παιδί, για παράδειγμα κατά την έναρξη της κοινωνικής φοβίας ή τη σχολική άρνηση. Το ίδιο ισχύει και για την εποχή του κορονοϊού. Θα πρέπει λοιπόν να δράσουμε έτσι ώστε να διατηρήσουμε και να αποκαταστήσουμε αυτές τις συνέχειες που απειλούνται. Επιστρέφοντας στο δεκάχρονό μας, θα πρέπει να φροντίσουμε ώστε να ξυπνάει τη συνηθισμένη ώρα, να γεμίζει το πρωί του με τα καθήκοντα που σχετίζονται με το σχολείο, να διατηρεί το πρόγραμμά του με τα χόμπι, τον υπολογιστή και την επικοινωνία με φίλους, αλλά και τις οικογενειακές ρουτίνες, όπως το να κάθονται όλοι μαζί στο τραπέζι για φαγητό. Θα πρέπει να το ενθαρρύνουμε να διατηρεί επαφή με τους φίλους του, τους συμμαθητές, τους δασκάλους, τους παππούδες και τα ξαδέλφια του. Χρειάζεται να το βοηθάμε να διατηρήσει την αίσθηση ότι είναι μαθητής και να συνεχίσει με τις δεξιότητες και τα χόμπι που του προσδίδουν μία ταυτότητα.

Η αρχή της συνέχειας μας βοηθά να γνωρίζουμε τι πρέπει να γίνει και τι δεν πρέπει να γίνει. Για παράδειγμα, όταν παραβλέπουμε ρουτίνες όπως η ώρα αφύπνισης και τα σχολικά καθήκοντα μπορεί να προκαλέσουμε ηθική κατάπτωση και να ωθήσουμε το παιδί σε προβληματικές συνήθειες. Επομένως, η διατήρηση του προγράμματος του σχολείου έχει σημαντικές συνέπειες που δεν είναι απλώς ακαδημαϊκές. Ένα παιδί που χάνει την αίσθηση της λειτουργικής συνέχειας ως μαθητής/μαθήτρια καθίσταται ευάλωτο σε πλήθος συμπεριφορικών και συναισθηματικών διαταραχών, όπως η παθητική αδράνεια, η εξάρτηση από τις οθόνες και η σωματική και ψυχική αποδυνάμωση. Η απώλεια των επαφών του με φίλους, συμμαθητές και μέλη της εκτεταμένης οικογένειας, μπορεί να το οδηγήσουν σε ένα κοινωνικό κενό που υπονομεύει την αίσθηση του ανήκειν. Αυτή η αίσθηση αποσύνδεσης μπορεί να επηρεάσει άσχημα τις ψυχικές και σωματικές αντοχές του. Επιπλέον, όταν το παιδί χάνει την ταυτότητά του ως μαθητής/μαθήτρια, γίνεται ευάλωτο σε προβληματικά είδη ταυτότητας. Αυτό το βλέπουμε συχνά σε περιπτώσεις σχολικής άρνησης, όπου το παιδί αναπτύσσει την αίσθηση ότι είναι "ανίκανο", "αδύναμο" ή "άρρωστο". Καθώς ο χρόνος περνά, η επιστροφή στο σχολείο μπορεί να γίνεται ολοένα πιο δύσκολη.

Η αρχή της συνέχειας εκφράζεται στην εποχή του κορονοϊού με μια σειρά από συμβουλές προς τους γονείς:

• Διατηρήστε μια σαφή και δεσμευτική ρουτίνα ημέρας. Ανακοινώστε στα παιδιά σας ποιο θα είναι το πρόγραμμα για την επόμενη μέρα. Το πρόγραμμα λειτουργεί καλύτερα όταν είναι επίσημο, όταν για παράδειγμα τυπώνεται και αναρτάται σε εμφανές σημείο. Βοηθά να διαβάζετε το πρόγραμμα της επόμενης ημέρας μαζί με το παιδί πριν κοιμηθεί.

• Σχεδιάστε μια ρουτίνα στο σπίτι κατά τις πρωινές ώρες. Οργανώστε τις πρωινές ώρες σε διαφορετικά μαθήματα ή άλλες δραστηριότητες που σχετίζονται με το σχολείο. Μην βασίζεστε αποκλειστικά στα καθήκοντα που στέλνει το σχολείο μέσω του διαδικτύου. Μπορείτε να μεταφέρετε στο παιδί αρμοδιότητες που αφορούν το σχολείο, να ζητήσετε βοήθεια από συγγενείς ή να οργανώσετε ομάδες μελέτης μαζί με άλλα παιδιά μέσω βιντεοκλήσης.

• Στην εποχή του κορονοϊού τα οικογενειακά γεύματα έχουν ιδιαίτερη σημασία. Τα παιδιά μπορούν να συμμετέχουν στη διαδικασία προετοιμασίας του φαγητού. Όταν μαγειρεύουμε μαζί και τρώμε μαζί, τότε αποκαθιστούμε την αίσθηση ότι η οικογένειά μας είναι ζωντανή και είναι καλά.

• Οι παππούδες και γιαγιάδες μπορεί να είναι πολύ σημαντικοί στην εποχή του κορονοϊού. Ζητήστε τους να πουν στα παιδιά σας παραμύθια για να κοιμηθούν. Οι παππούδες και γιαγιάδες μπορούν να διαδραματίσουν κεντρικό ρόλο στο σπίτι και το σχολείο. Η συμμετοχή των παππούδων μέσα από μια βιντεοκλήση μπορεί να έχει ιδιαίτερο νόημα για τους ίδιους, για τα παιδιά, αλλά και για σας.

• Δείξτε τα πράγματα που κατάφεραν τα παιδιά κατά τη διάρκεια της ημέρας σε μέλη της εκτεταμένης οικογένειας, σε δασκάλους και φίλους. Ζητήστε να στείλουν τα σχόλιά τους στα παιδιά σχετικά με όσα είδαν ή διάβασαν. Ένα παιδί που λαμβάνει μηνύματα εκτίμησης θα νιώσει περήφανο. Αυτά τα μηνύματα ενισχύουν την αυτο-εικόνα του: "Ο παππούς μου με σκέφτεται!" "Η θεία μου τώρα ξέρει ότι είμαι καλός στα μαθηματικά!" "Ακόμα και ο δάσκαλός μου εντυπωσιάστηκε από αυτό που ζωγραφίσαμε μαζί!"

• Η εποχή του κορονοϊού προσφέρει στους γονείς μια καλή ευκαιρία ώστε να οικοδομήσουν επαφές με τους δασκάλους, με άλλους γονείς, με τους προπονητές των αθλημάτων ( ζητώντας για παράδειγμα οδηγίες για φυσική άσκηση στο σπίτι) κλπ. Η επαφή με αυτούς τους ανθρώπους είναι ένα αναγνωρισμένο βήμα στον καιρό του κορονοϊού, επειδή χρειάζεται να ξεπεράσουμε την απομόνωσή μας μέσα από τις εφαρμογές κοινωνικής δικτύωσης και βιντεοκλήσης. Ένα πιθανό θετικό αποτέλεσμα της παρούσας κρίσης είναι πως οι γονείς θα την ξεπεράσουν έχοντας πετύχει καλύτερη επικοινωνία με τους δασκάλους του παιδιού, με τους άλλους γονείς και με άλλα σημαντικά πρόσωπα από το περιβάλλον του παιδιού τους. Αυτές οι επαφές μπορεί να βοηθήσουν τελικά τους γονείς να έχουν μια πληρέστερη εποπτεία των δραστηριοτήτων του παιδιού τους, όποτε είναι απαραίτητο, όταν θα έχουν επιστρέψει στην ομαλότητα.

• Αναπτύξτε τη συνήθεια να προγραμματίζετε συναντήσεις μαζικών βιντεοκλήσεων που θα περιλαμβάνουν τα παιδιά, τους παππούδες, αλλά και τους άλλους ανθρώπους που είναι σημαντικοί για εσάς. Μια τέτοια συνάντηση, ας πούμε μία φορά την εβδομάδα, θα αυξήσει την οικογενειακή συνοχή και την αίσθηση του ανήκειν για το παιδί σας. Θα είναι βοηθητικό να έχετε οργανωθεί για μια τέτοια συνάντηση, ώστε να έχετε έτοιμα όσα θα θέλατε να μοιραστείτε ή να δείξετε στους υπόλοιπους. Κάτι τέτοιο θα μετατρέψει αυτές τις συναντήσεις σε μια σημαντική εμπειρία μέσα από την οποία το παιδί θα δει την αντανάκλαση του εαυτού του στους δικούς του, κάτι που θα ενισχύσει την αυτο-εικόνα του.

• Μην αφήνετε το παιδί σας να παραμένει κλεισμένο στο δωμάτιό του για πολλές ώρες. Εάν αρνείται να βγει, μπείτε στο δωμάτιο και καθίστε μαζί του για λίγο. Δείξτε ενδιαφέρον για το παιχνίδι που μπορεί να παίζει στον υπολογιστή. Εάν συμπεριφερθείτε με θετική διάθεση, είναι πιθανό ότι το παιδί θα σας αντιμετωπίσει ως επισκέπτη και όχι σαν εισβολέα. Πρέπει να γνωρίζετε ότι το να κλείνεται το παιδί στο δωμάτιό του για ώρες συνιστά κατάχρηση το δικαιώματος στην ιδιωτικότητα. Η ιδιωτικότητα είναι ένα δικαίωμα ανάμεσα σε άλλα δικαιώματα, και όχι ένα άβατο! Η αντιμετώπιση της ιδιωτικής ζωής ως κάτι ιερό μπορεί να υπονομεύσει εντελώς τη λειτουργική, διαπροσωπική και προσωπική συνέχεια στη ζωή του παιδιού.

• Ρωτήστε τους φίλους σας για τις δραστηριότητες που έχουν αναπτύξει στο σπίτι. Έχουμε ήδη ακούσει για επιτραπέζια που παίζουν άνθρωποι μεταξύ τους με βιντεοκλήση. Μοιραστείτε αυτές τις ιδέες με φίλους και, αν είναι δυνατόν, προσπαθήστε να διοργανώσετε ένα τουρνουά. Οι διαγωνισμοί μεταξύ οικογενειών ή ομάδων τείνουν να ενισχύουν τη συνεκτικότητα και την αίσθηση ανήκειν για το παιδί σας.