(Πρόκειται για συνέντευξη του συγγραφέα στο περιοδικό Sunday Vitality)

Πρέπει οι γονείς να παροτρύνουμε τα παιδιά να διαβάζουν στη διάρκεια των καλοκαιρινών διακοπών; Τι βιβλία πρέπει να επιλέγουμε (λογοτεχνικά ή εκπαιδευτικά);

Νομίζω ότι, για ένα παιδί, οι καλοκαιρινές διακοπές σημαίνουν ότι διακόπτεται το σχολείο, ότι σταματούν όσα έχουν να κάνουν με το διάβασμα και τις υποχρεώσεις. Τα παιδιά μπορεί να παίζουν όσο επιθυμούν και να κοιμούνται και λίγο αργότερα. Γνωρίζω ελάχιστα παιδιά που θα μπορούσαν να συνδέσουν τις διακοπές τους με το διάβασμα ενός βιβλίου, λογοτεχνικού ή εκπαιδευτικού. Αρκετά παιδιά όμως μπορεί να αισθάνονται άνετα με το να διαβάζουν κόμιξ στις διακοπές τους.

Εγώ με το χέρι στην καρδιά θα πρότεινα για το καλοκαίρι τον Μικρό Πρίγκιπα, το Χόμπιτ, τα παραμύθια των αδερφών Γκριμ, τις χίλιες και μια νύχτες… Και γιατί όχι, τη Νεραϊδοφωνή. Αλλά υπάρχουν και αξιόλογες σειρές από κόμιξ, όπως ο Αστερίξ, ο Λούκυ Λουκ κι οτιδήποτε έγραψε ο Ρενέ Γκοσινύ.

 Σε τι θα πρέπει να δίνουμε προτεραιότητα ως γονείς στη διάρκεια των καλοκαιρινών διακοπών; Στη μόρφωση ή στην ξεκούραση του παιδιού;

Δεν νομίζω να υπάρχει τίποτα πιο κουραστικό στις διακοπές από το να βαριέσαι. Ένα καλό βιβλίο μπορεί και να πλουτίζει τη γλώσσα και τη φαντασία ενός παιδιού αλλά και να το ξεκουράζει συνάμα. 

 Αν ένα παιδί αρνείται να διαβάσει θα πρέπει να το πιέσουμε ή θα έχουμε τα αντίθετα από τα επιθυμητά αποτελέσματα;

Αν πιέσουμε ένα παιδί να διαβάζει, τότε μπορεί να διαβάσει, αλλά όχι για τον εαυτό του. Δεν ξέρω ποιο μπορεί να είναι το νόημα στο να διαβάζεις για το χατίρι κάποιου άλλου.

 Ποιους τρόπους προτείνετε για να κάνουμε τα παιδιά να αγαπήσουν την ανάγνωση;

Χρειάζεται πρώτα, σιγά σιγά, να μάθουμε κι εμείς ν’ αγαπούμε την ανάγνωση. Αυτό νομίζω ότι είναι αρκετό.

Αντί να προσπαθείτε να κάνετε το παιδί σας να διαβάσει, αρχίστε να διαβάζετε εσείς. Κλείστε την τηλεόραση και προγραμματίστε μια βολική ώρα το απόγευμα, που θα είναι ώρα μελέτης. Διαβάστε ένα βιβλίο που να σας αρέσει πολύ, οτιδήποτε, προτείνοντας στο παιδί ότι την ίδια ώρα μπορεί κι εκείνο να μελετήσει.

Νομίζω ότι από τη θέση των γονιών έχουμε τη μοναδική δυνατότητα να εμπνεύσουμε στα παιδιά την αγάπη για την ανάγνωση. Με το να συζητάμε με το παιδί σε σχέση με ό,τι μπορεί να διάβασε και τι θα ήθελε να διαβάσει για το καλοκαίρι. Επίσης, μπορούμε να βοηθήσουμε ένα παιδί να δείξει ενδιαφέρον σ’ ένα καλό βιβλίο με το να βγάλουμε την τηλεόραση από την πρίζα …

 Αν το παιδί έχει «αδυναμία» σε κάποιο σχολικό μάθημα πρέπει να το προετοιμάσουμε για την επόμενη χρονιά ή κάτι τέτοιο θα το αγχώσει;

Νομίζω ότι σ’ αυτή την περίπτωση, αν επιμείνουμε ώστε να συνεχίσει το παιδί με τα προβλήματα του σχολείου του και μέσα στο καλοκαίρι, τότε δεν μιλάμε πια για διακοπές. Μου φαίνεται παράξενο να θεωρούμε ότι είναι υποχρέωση των γονιών να προετοιμάζουν τα παιδιά τους για τα μαθήματα του σχολείου, χειμώνα καλοκαίρι.

 Ποια είναι τα πιο συνήθη λάθη των γονιών σε σχέση με το διάβασμα των παιδιών στις διακοπές;

Δεν μπορώ να μιλήσω για λάθη. Κάθε οικογένεια έχει το δικό της τρόπο να δίνει νόημα στη μελέτη ενός βιβλίου. Για άλλους μπορεί να είναι αγγαρεία και για άλλους απόλαυση.

Δεν μπορώ να γνωρίζω τι πρέπει να γίνεται σε κάθε περίπτωση. Με κανέναν τρόπο δεν θα ήθελα να υποδηλώσω ότι κάποια πράγματα που αφορούν το παιδί και το βιβλίο θεωρούνται επιβεβλημένα για στους γονείς.

Το βιβλίο είναι μια δύναμη απελευθερωτική. Και ζούμε σε μια χώρα στην οποία όχι μόνο τα παιδιά, αλλά και οι ενήλικοι, δεν διαβάζουν τίποτα άλλο πέρα από όσα αισθάνονται υποχρεωμένοι να διαβάσουν. Στις περισσότερες οικογένειες τα μάτια παραμένουν καρφωμένα σε μια οθόνη. Τα παιδιά παίζουν πατώντας κουμπιά. Και τα βιβλία μοιάζει να μένουν παραγκωνισμένα, επειδή χρειάζονται χρόνο και σιωπή, επειδή έτσι κι αλλιώς μοιάζουν συνυφασμένα με τη σχολική καθημερινότητα.

Το βιβλίο όμως, για μένα σημαίνει ελευθερία. Και η ελευθερία δεν μπορεί παρά να σημαίνει επιλογή - και όχι υποχρέωση.

Δημήτρης Φιλοκώστας,

Παιδοψυχίατρος, Θεσσαλονίκη