|
Ο φόβος και το άγχος αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της ανθρώπινης εμπειρίας. Πρόκειται για αντιδράσεις που βοηθούν στην προσαρμογή σε ένα νέο περιβάλλον και στην αποφυγή των πιθανών κινδύνων. Όσο το παιδί μεγαλώνει, χρειάζεται να μάθει να διαχειρίζεται τέτοια δύσκολα συναισθήματα αναπτύσσοντας δεξιότητες στη σκέψη και την επικοινωνία. Έτσι διαπραγματεύεται σταδιακά και την αυτονομία του απέναντι στους γονείς του.
Συνήθως οι φόβοι που εκφράζει ένα παιδί αντιμετωπίζονται χωρίς ιδιαίτερη δυσκολία από τους γονείς και το παιδί καταφέρνει να τους ξεπεράσει μετά από λίγο καιρό. Σε σπάνιες περιπτώσεις, το παιδί μπορεί να υποφέρει για μεγάλο διάστημα. Μπορεί να εκφράζει έντονη ανησυχία, πριν αποχωριστεί τους γονείς του, ή να ζητά να μην το αφήσουν μόνο του . Στη χειρότερη περίπτωση, το παιδί μπορεί να τρέμει και να βάζει τις φωνές με το που συμβαίνει κάτι που θεωρεί απειλητικό. Αν το πρόβλημα παραταθεί για μεγάλο χρονικό διάστημα, τότε μπορεί και να έχει επιπτώσεις στην κοινωνική ζωή του παιδιού, όταν για παράδειγμα, δεν πηγαίνει στην κατασκήνωση επειδή ανησυχεί πως θα καταλάβουν ότι φοβάται.
Πιο συχνοί στην παιδική ηλικία είναι οι φόβοι απέναντι σε ζώα και στις ενέσεις. Ενώ στα νήπια δεν υπάρχουν διαφορές που αφορούν το φύλο, στο δημοτικό τα κορίτσια αναφέρουν λίγο πιο συχνά σε σχέση με τα αγόρια ότι φοβούνται. Οι στατιστικές δείχνουν ότι γενικά οι φόβοι των παιδιών υποχωρούν με την πάροδο του χρόνου.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, ιδιαίτερα όταν ο φόβος έχει έντονες εκδηλώσεις, ή όταν επανέρχεται αιφνίδια, μπορεί να σκεφτούμε ότι συνδέεται με καταστάσεις που προκαλούν στρες. Όπως μετά από μια μετακόμιση, ή όταν το παιδί αλλάζει δωμάτιο, όταν γεννιέται ένα αδερφάκι, ή ακόμα όταν τα πράγματα μέσα στην οικογένεια ζορίζουν με μια ασθένεια, μια απώλεια, μια κρίση μέσα στο ζευγάρι κ.ο.κ. Είναι καλά να έχουμε κατά νου ότι οι ταινίες τρόμου και οι τρομακτικές ιστορίες που λένε τα παιδιά μεταξύ τους μπορεί να έχουν μεγάλη επίδραση στον τρόπο που ένα παιδί μεταφράζει ένα ουδέτερο ερέθισμα.
Είναι δύσκολο να μιλήσω με συμβουλές, επειδή ο φόβος για το κάθε παιδί, για την κάθε οικογένεια μάλλον, φαίνεται να συνδέεται με πολλά διαφορετικά πράγματα. Στη βιβλιογραφία αναφέρεται ότι η σταδιακή εξοικείωση του παιδιού με το αντικείμενο του φόβου του μπορεί να είναι βοηθητική. Μπορεί δηλαδή οι γονείς να υποχωρήσουν αρχικά, δίνοντας χρόνο και χώρο στο παιδί προκειμένου να διαχειριστεί το φόβο του. Κι αργότερα, σιγά σιγά, να διαπραγματευτούν μαζί του ώστε ν’ αρχίσει να δοκιμάζει λύσεις, ολοένα πιο τολμηρές.
Ανησυχητικό σε ένα παιδί είναι εκείνο το πρόβλημα που κάνει τους γονείς να αισθάνονται αδύναμοι να βοηθήσουν. Που όσο περισσότερο προσπαθούν τόσο πιο δύσκολα φαίνεται να γίνονται τα πράγματα. Σε μια τέτοια περίπτωση θα πρότεινα στην οικογένεια να συζητήσει με έναν ειδικό.
Δημήτρης Φιλοκώστας, Παιδοψυχίατρος
Θεσσαλονίκη
|
